پایان نامه بررسی تاثیر فضای مجازی بر سلامت خانواده

ظهور تکنولوژی های نوین ارتباطی در عصر حاضر به همراه تحولاتی که در فضای مجازی بوجود آمده است، بسیاری از کارکردهای خانواده ها را دچار اختلال کرده است. در مباحث آسیب شناختى نهاد خانواده، یکى از محورهاى مهم، بررسى آسیب هاى ناشى از تحولات خانواده است. تحولاتى که خود منشأ بروز دگرگونى هایى عمیق و اساسى در نوع روابط و ارزش هاى خانوادگى مى باشند. بسیارى از این تحولات و دگرگونى ها از بیرون، بر خانواده تحمیل مى شود.
از زمانى که اینترنت وارد فضاى زندگى انسان شده تا به امروز، على رغم تمام محاسن و مزایاى آن، یکسرى دغدغه ها و نگرانى هایى را بر خانواده ها تحمیل نموده است. موضوعی كه در تمام جوامع موضوعیت داشته و محدود به جامعه و یا اقلیتی خاص نمی شود. به دلیل ویژگی های خاص فضای مجازی و نو بودن این پدیده، بسیاری از والدین فرصت، امكان و یا توان كافی برای شناخت دقیق این فضا و كاربردهای آن را به دست نیاورده اند و عدم آشنایی مناسب آنها با این فضا و در مقابل استفاده روزمره نوجوانان و جوانان و حتی كودكان از این فضا باعث شده است كه یك فضای محرمانه و خصوصی در داخل خانه برای فرزندان ایجاد شود و آنها بدون دغدغه و بدون احساس وجود ناظر بیرونی به سایت های مختلف در این فضا دسترسی یافته و بعضاً به دلیل ویژگی های سنی و شخصیتی و كنجكاوی های خود متأثر از فضاهای ناسالم موجود در اینترنت گردند.
در این پژوهش نگارنده به بررسی مهمترین آسیب های فضای مجازی و تأثیرات آن بر خانواده ها پرداخته و راهكارهايي جهت مقابله و كاهش تهديدات اينترنتي در ابعاد اجتماعی، فرهنگي، آموزشی و … ارايه می شود.

مقدمه پایان نامه تاثیر فضای مجازی بر سلامت خانواده

امروزه خانواده ایرانی در سبد فرهنگی خود مواجه با شبکه‌های ماهواره‌ای، فضای مجازی، رسانه‌های مدرن و … است که هر کدام به نوبه خود بخشی از فرآیند تأثیرگذاری در خانواده را هدف گرفته‌اند. بعضی از شبکه‌های ماهواره‌ای که به طور تخصصی تمام تمرکز خود را بر مقوله خانواده نهاده است و پیام مشترک برنامه‌های این شبکه‌ها عبارتند از: “ترویج خانواده‌های بی‌سامان ولجام گسیخته در مقابل ساختار خانواده، عادی سازی خیانت همسران به یکدیگر، عادی جلوه‌دادن روابط جنسی دختر و پسر پیش از ازدواج، ترویج فرهنگ هم‌باشی به جای ازدواج و عادی جلوه‌دادن سقط جنین برای دختران (شکربیگی،1391).

پیامدهای مواجهه مخاطبان ایرانی با برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای دغدغه‌های بسیاری را برای جامعه کار‌شناسی ایجاد کرده است. بسیاری از کار‌شناسان خانواده و بهداشت جنسی از برنامه‌ریزی برای تأثیر فرهنگی این سریال‌ها در عادی‌سازی خیانت زوجین به یکدیگر می‌گویند. افزون بر شبکه‌های ماهواره‌ای ما مواجه با سیل عظیم دی‌وی‌دی‌های سریال‌های خارجی هستیم که بخش عمده این سریال‌ها در مقوله زن و خانواده با ترویج فرهنگ بی‌حیایی و بی‌عفتی و عادی‌سازی مقوله خیانت، عشق‌های ضربدری، مثلثی و… قصد همراه کردن مخاطب با خود را دارد و ممکن است مخاطب با دریافت پیام این سریال‌ها، با محتوای ارائه شده آنها احساس هم‌ذات‌پنداری ‌کند.       
گسترش فضای مجازی در حوزه رابطه فرزندان و والدین نیز تغییراتی بوجود آورده است که از جمله آن به کاهش نقش خانواده به عنوان مرجع، کاهش ارتباط والدین با فرزند، شکاف نسلی به دلیل رشد تکنولوژی، از بین رفتن حریم بین فرزندان و والدین و ایستادن در برابر یکی از والدین یا هر دو را می‌توان نام برد. در بحث ازدواج‌ها نیز مسائلی چون ناپایداری ازدواج‌ها، تغییر الگوی همسرگزینی، نداشتن مهارت‌هایی برای ازدواج ناتوانی والدین برای آموزش به فرزندان، افزایش روابط دختر و پسر در زمان نامزدی بدون عقد، تمایل به دریافت مهریه‌های سنگین، بالا رفتن سن ازدواج و افزایش تنوع‌طلبی جنسی مردان و … را می‌توان اشاره کرد. تغییراتی که در حوزه دینی در جامعه رخ داده، کاهش آموزه‌های دینی در خانواده، دوری خانواده از شریعت، کم‌رنگ‌شدن حریم‌های دینی در روابط خانوادگی است.

علاوه بر شبکه‌های ماهواره‌ای و مجموعه دی‌وی‌دی‌ها، مخاطب ایرانی با رسانه‌های مدرن از قبیل اینترنت و تلفن همراه که مجهز به امکانات پیامک وبلوتوث است نیز مواجه است، سبد فرهنگی خانواده ایرانی دچار تغییرات فراوانی شده است که همگی به نوعی مروج سبک زندگی مدرن است که خاستگاه این نوع سبک زندگی تمدن غربی است و ترویج این شیوه از زندگی، لاجرم تمام مؤلفه‌های معرفتی تمدن غرب را شایع می‌سازد و موجب می‌گردد بی‌سامانی در فرهنگ مسائل جنسی در کشور افزایش یابد. حال با توجه به مقدمه فوق، این سوال مطرح می شود که تأثیرات اجتماعی فضای مجازی چیست و چگونه می توان از تأثیرات زیانبار آن پیشگیری نمود.

پیشنهاد می شود : مقاله بررسی مسائل و مشکلات جوانان در دوره جوانی و نوجوانی

فهرست مقاله تاثیر فضای مجازی بر سلامت خانواده

چکیده

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه
بیان مسئله
اهمیت تحقیق
پیشینه تحقیق
مبانی نظری
اعتیاد به اینترنت
بحران هویت و اختلال در شکل گیری شخصیت
تعارض ارزش ها
گسترش ارتباطات نامتعارف میان جوانان
شکاف نسل ها
سوء استفاده جنسی
انزوای اجتماعی

فصل دوم: فضای مجازی و اثر آسیب آن در خانواده ها

ارزیابی تأثیرات اجتماعی فضای مجازی
تغییر نقش هاى اجتماعى
تغییر در اوقات فراغت
اعتیاد اینترنتى
شکل گیرى خرده فرهنگ هاى مختلف
ابعاد سیاسى
ابعاد فرهنگى
آسیب های ناشی از استفاده نادرست و کنترل نشده از اینترنت
از مهمترين آسيب هاي اينترنت
انواع آسيب هاي ناشي از اينترنت
آسيب هاي اجتماعي ناشي از اينترنت
سوق دادن جوانان به سوء استفاده از وبلاگ ها و وب سايت هاي اينترنتي
سوء استفاده از چت روم اينترنت
سوء استفاده از پروفايل ها و سايت هاي دوست يابي
آسيب هاي سوء استفاده از اطلاعات داخل رايانه هاي خصوصي مردم
آسيب هاي ناشي از سوء استفاده از پست الكترونيك (ايميل)
آسيب هاي ناشي از سوء استفاده از بازي هاي رايانه اي
آسيب هاي ناشي از سوء استفاده ازامكانات گروه هاي اينترنتي
آسيب هاي اجتماعي ناشي از ماهيت و طبيعت ويژه اينترنت
اعتياداينترنتي
مصنوعي شدن ارتباطات واز بين رفتن روابط صحيح اجتماعي
تضعيف نهاد خانواده وصله ارحام
بي هويتي وبحران هويت
جرأت وجسارت ارتكاب جرم به خاطر ناشناخته بودن درمحيط
پیامدهای منفی شبکه های اجتماعی
شکل گیری و ترویج سریع شایعات و اخبار کذب
تبلیغات ضد دینی و القاي شبهات
نقض حریم خصوصی افراد
انزوا و دور ماندن از محیط های واقعی اجتماع
تأثیرات منفی رفتاری
راهکارهایی برای ایمنی از آسیب‌های فضای مجازی
آموزش مهارتهای لازم به نسل جوان
همراهی خانواده با فرزندان
ایجاد فضای صمیمی در خانواده
ایجاد رابطه اعتماد بین والدین و فرزندان
نکشاندن روابط فضای مجازی به فضای واقعی
پرهیز از وبگردی‌های بی‌هدف
مطرح نکردن اسرار خانوادگی و مشکلات زندگی خود در فضای مجازی
عدم انتشار اطلاعات شخصی و خانوادگی
نقش خانواده در رویارویی با آسیب های اجتماعی جنگ نرم
اهمیت و جایگاه خانواده
خانواده و آسیب های اجتماعی
آسیب های اجتماعی – خانوادگی اینترنت
1- افسردگی و انزوا
2- بازداری زدایی
3- بحران هویت و اخلال در شکل گیری شخصیت
4- اعتیاد مجازی
5- انحرافات اخلاقی و جنسی

فصل سوم: چالش ها و چشم اندازهای امنیت در فضای مجازی

چالش ها و چشم اندازها
اهمیت و ضرورت امنیت در فضاى مجازى
تعاریف واژگان
فضای سایبر
امنیت سایبر
جرم رایانه ای
طبقه بندی جرائم رایانه ای
انواع متخلفین (مجرمین اینترنتی)
اهداف در جرائم رایانه ای
فناوری های امنیت اطلاعات
طبقه بندی(INFOSEC)
آسیب شناسی و تأمین امنیت در فضای مجازی ایران
چالش ها و موانع اساسی فراروی امنیت در فضای مجازی و اینترنت
چالش های پیش روی اینترنت در ایران
مراکز دخیل یا ذی نفوذ در حل مسائل
مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
وزارت کشور
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت آموزش و پرورش
حوزه های علمیه
سازمان صدا و سیما
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی
قوه قضائیه
نیروی انتظامی
چشم انداز اولیه در صورت ادامه روند وضع موجود
چشم انداز مطلوب
اینترنت در ایران
راه کارها و اقدامات مؤثر بر امنیت فضای مجازی و اینترنت
مروري بر زمينه هاي تاثير فضاي مجازي بر نظريه هاي ارتباطات
فضاي مجازي
فرهنگ مجازي
پديده هاي جديد در فضاي مجازي
ويژگيهاي روانشناختي فضاي مجازي
انعكاس تغييرات معاصر در نظريه پردازي در ارتباطات
كاربرد نظريه هاي موجود در حوزة ارتباطات مجازي
برجسته سازي
استفاده و خشنودي
اشاعه نوآوري ها
شكاف آگاهي

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات

مقدمه

آزمون فرضیات

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

نتیجه گیری
راهکارها
منابع

نتیجه گیری

ارتباط از طریق فضای مجازی در سال های اخیر جایگاه قابل توجهی در بین نسل جوان جامعه ما پیدا کرده است. شبکه های اجتماعی در ابعاد مختلف زندگی افراد (فردی و اجتماعی) تأثیرگذارند. در شکل دهی به هویت نقش دارند و حتی روی ابعاد اقتصادی و اجتماعی و سیاسی جوامع هم تأثیرگذارند. امروزه با توجه به نقشی که تاکنون در ابعاد مختلف زندگی داشته اند، نمی توان آن ها را نادیده گرفت. در حال حاضر اينترنت ابزاري مناسب براي توسعه ي افكار و انديشه هاي بشري محسوب مي شود به شرط آن كه در راه صحيح استفاده شود. افراد بايد براي ورود به دنياي مجازي اطلاعات كافي در اختيار داشته باشند تا دچار مشكلات مالي و اجتماعي نشوند. ارتباطات سالم در فضاي مجازي و لزوم هوشياري جوانان و خانواده ها نسبت به تهديدات فضاي سايبري در درجه ي نخست اولويت قرار دارد. پيشگيري از آسيب هاي اجتماعي و توجه والدين به رفتار فرزندان بسيار مهم مي باشد و براي جلوگيري از هم پاشيدگي خانواده ها، والدين بايد تا حدودي به فناوري هاي روز دنيا مسلط باشند و آگاه باشند كه تغيير در رفتار فرزندان به معناي ايجاد تغيير در طرز فكر آنهاست وهنگامي كه بنيان فكري و شخصيت آنها به صورت ناصحيح شكل گيرد، راه نفوذ شيادان به حريم خصوصي افراد و محيط امن خانواده باز مي شود. لذا، چنانچه خانواده ها نسبت به شيوه هاي جديد ارتباط فرزندان خود آگاهي و شناخت كافي و لازم را داشته باشند، از انجام بسياري از جرايم و ارتباطات پنهاني آنان جلوگيري به عمل مي آيد.
به نظر می رسد در حال حاضر تهدید اصلی کشور در مورد فضای مجازی، فقدان گفتمان امنیتی در مورد این پدیده است. فقدان دانش جامع نگر در مورد صورت مسأله و عدم وجود مطالعات سیاستگذاری مقایسه ای در کشور، حاکمیت روش آزمون خطا و اعمال سلایق فردی و سازمانی را به دنبال داشته است.
مسئولیت پذیری دولت در سیاستگذاری علمی، کارشناسانه و همه سو نگر و بهره گیری از تمام توان علمی کشور، شرط اصلی تحقق بیشترین منافع و کمترین آسیب ها از فضای مجازی در ایران است. برای جلوگیری از اثرات مخرب ارتباط با پایگاه های ضداخلاقی باید به سمتی حرکت کنیم که سایت های مفید، جذابیت پیدا کند. یعنی ابتدا در حد توان باید در زمینه ی سایت های مفید و درعین حال جذاب سرمایه گذاری کنیم. از طرف دیگر هم باید موارد منفی را سد کنیم، یعنی از نفوذ سایت های مخرب، به این سو جلوگی ری کنیم . چون در کشورهای غربی، مثل انگلیس، مسأله استفاده از سایت های مستهجن توسط دانش آموزان مدارس به صورت یک بحران درآمده است و آن ها به این نتیجه رسیده اند که دو راه در پیش رو دارند: بستن راه های دسترسی به اینترنت یا کنترل آن، در هر حال نیاز اساسی جوامع در حال رشد به دریافت اطلاعات مفید و سازنده را نمی توان نادیده گرفت. و این در حالی است که از تخریب مبانی اعتقادی و اجتماعی جامعه نیز می باید با حساسیت تمام جلوگیری کرد.
با وجود تفاوت هاي ماهوي ميان فضاي مجازي و رسانه هاي پيش از آن، می توانيم بگوييم نظريه هاي سنتی ارتباطات قدر خود را در اين رسانه جديد حفظ کرده اند و تا کنون نظريه نيرومند جديدي در حوزه ارتباطات مجازي شکل نگرفته است. پديده هايی مثل فرهنگ مجازي، خرده فرهنگ هاي مجازي، سايبر فيمينيسم و نظريه هايی از اين قبيل در واقع نظريه هاي ارتباطی نيستند چرا که عمدتا به پديده هاي جديد اجتماعی، سياسی و فرهنگی در حوزه رسانه ها اشاره می کنند. يکی از دلايلی که نظريه هاي پيشين توانسته اند به خوبی خود را با شرايط فضاي مجازي وفق دهند اين است که در فضاي مجازي هم مثل ساير رسانه ها دو مسئله اثر و استفاده بيش از ساير جنبه ها توجه متخصصان را به خود جلب کرده است. دليل ديگري براي عدم ظهور نظريه هاي جديد در فضاي مجازي می تواند اين باشد که فناوري فقط يک بخش از موضوع مورد توجه متخصصان است و بخش مهم تر که همان مخاطب انسانی است، جنبه مشترك ميان تحقيق رسانه هاي سنتی و مدرن است. البته اين واقعيت به معناي آن نيست که در آينده شاهد نظريه هاي ارتباطی نيرومندي در حوزه مطالعات رسانه ها نخواهيم بود. با ايجاد شرايط جديد و پيشرفت در فضاي مجازي و کشانده شدن بخش هاي جديدي از زندگی اجتماعی به فضاي مجازي، مطمئنا براي تبيين بهتر و موثرتر در فضاي مجازي بايد منتظر نظريه هاي جديدي باشيم.